Transcription
XI. Akademik Bilişim Konferansı, 11-13 Şubat 2009, Harran Üniversitesi, ŞANLIURFACMS, LMS, LCMS KavramlarıÖzlem OzanEskişehir Osmangazi Üniversitesi, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü, ESKİŞEHİRÖzet: eÖğrenme ve uzaktan eğitim uygulamalarının yaygınlaşmasıyla birlikte eğitim içeriği veuygulamalarının elektronik ortamdaki yönetimi giderek önem kazanmıştır. Buna paralel olarak içerik veuygulamaların nasıl yönetileceği tartışılmaya başlanmıştır. Eğitim öğretim süreçlerinin, içeriklerinin veyaetkinliklerinin bir arada ya da ayrı ayrı yönetilebileceği pek çok farklı uygulama mevcuttur ancak bubağlamda konuyla ilgili kavram kargaşası da süregelmektedir. Bu çalışmada, içerik yönetim sistemi(content management system-cms), öğrenme yönetim sistemi (learning management system-lms), veöğrenme içerik yönetim sistemlerinin (learning content management system-lcms) kavramları irdelenecekve bu bağlamda ulusal alan yazına katkı sağlanmaya çalışılacaktır.Giriş1. İçerik Yönetim SistemiGünümüz dünyasında, bilgi ve iletişimteknolojilerinin hızlı gelişimi ve özellikle Web2.0 sürecinde içerik anlayışının ve önemininartmasıyla, “İçerik Yönetimi” kavramı hemenhemen bütün alanlarda ihtiyaç duyulan vetartışılan bir kavram haline gelmiştir.İnternetin gelişimine paralel olarak uzaktaneğitim ve eÖğrenmenin yaygınlaşması, eğitimkaynaklarının sayısal ortama taşınması ve açıkhale gelmesiyle birlikte eğitim içeriklerinin vesayısal ortamda geçekleşen eğitim süreçlerininyönetimi de araştırılan konular arasında yerinialmıştır. Bu bağlamda alanyazına baktığımızdakarşımıza en sık çıkan kavramlar nt Systems”, “Course ManagementSystems”, “Courseware Management Systems”,“Learning Management Systems” ve “LearningContent Management Systems” kavramlarıdır.Söz konusu kavramlar bazen birbirlerinin yerinekullanılmıştır. Bazen araştırmacılar tarafındaneşdeğer uygulamalara için farklı tanımlargetirilmiş, bazen de farklı uygulamalara aynıtanımlama yapılmıştır. Bu nedenle alanyazındakonuyla ilgili bir kavram kargaşası eLearningLearningContentManagementSystemsUlusal alan ers k yönetim sistemleri (Content ManagementSystems) günümüzde popüler olan ve çoğuzaman web sistemleri için kullanılan bir kavramolarak karşımıza çıkmaktadır. “İçerik” kavramı,Türk Dil Kurumunun Türkçe sözlüğünde birşeyin içinde bulunanların bütünü, muhtevasıolarak tanımlanmaktadır[1]. Bu bağlamdaelektronik ortamdaki içerik, sayısal bilginin herhangi bir birimidir diyebiliriz; Metin, ses,görüntü, grafik, belge, kayıt, video vb. gibielektronik ortamda yönetilmesi muhtemel olanher bilgi içeriktir.İçerik yönetimi, kurumsal bilginin bütünoluşturma, yayınlama, paylaşma ve depolamasüreçlerini içermektedir. Söz konusu süreçlerikolaylaştırmak ve standardize etmek içinkullanılan kaynak, araç ve mekanizmalarıbütünleşik olarak içeren, veritabanı yapısıüzerine oturulmuş sistemlere İçerik YönetimSistemi denmektedir [2]. İçerik yönetim sistemiuygulamaları, mevcut kurumsal bilgininorganize edilmesi, düzenlenmesi, denetlenmesi,depolanması, arşivlenmesi, paylaşılması vesunumunu sağlar. Söz konusu sitemler isterteknik ve isterse teknik olmayan bireylerinönceden tanımlanmış kurallar, süreçler, iş akışıve standartlar çerçevesinde çeşitli şekillerdekiiçeriği (ses, görüntü, video, belge vb. dayayınlanabilmesinimümkünkılmaktadır. Yönetilen içeriğin türüne göreiçerik yönetim sistemleri çeşitlenmektedir: Web içeriği yönetim çözümleriBelge yönetim çözümleri (Word,Excel, pdf, )
Çokluortam yönetim çözümleri Digital Asset Management (Video, ses,görüntü, fotoğraf, )İçerik yönetim sisteminin amaçlarını temelolarak aşağıdaki gibi sıralayabiliriz: Sistemin esnekliğini arttırmak,Bilginin, genel kalitesini yüksektutmak; doğru, güncel ve kapsamlıbilgi sağlamak,Verimlilik ve yönetim açısından eği kazandırmakİş bilgisinin korunmasını sağlamak (İşibilen insanların anlık yokluğunun,organizasyon içindeki kullanılabilecekolan bilginin azalmasına sebep olduğubilinmektedir. Bu bağlamda kherkesinkullanımına açılmasında ve bilgininkorunmasında önemli bir rol oynar.)Bir içerik yönetim sisteminin beş temel özelliğivardır [3]: İçerik geliştirmedeki rollerine abilmek. Bir içeriğin gelişim sürecinibu bağlamda versiyonlarını takip edebilmek.Kurumsal içeriği bir havuzda toplamak.İşbirlikli çalışma süreçlerin iş akışı için görevlertanımlayabilmek bu doğrultuda uyarı düzenledikten sonra yayımcı onaylar vb. ).Özelleştirilebilir bir yapı sağlamak. Bubağlamda bünyesinde birlikte çalışan farklıgruplar, değişik rol ve sorumluluklarbarındırmaktadır: Yazar: İçeriğin oluşturulması ve bazende düzeltilmesinde yer alır.Editör: İçeriğin ince ayarının yapılmasıve yayım şeklinin belirlenmesiyleuğraşır.Yayımcı: İçeriğin yayımlanmasınıonaylar ve bunun sorumluluğunuüzerine alır.Yönetici:Kullanıcılarınrollerinibelirler ve içerikle ilgili tekniksorumluğu üstlenir.Okuyucu / Misafir: Genelde içeriğinsadeceyayımlanmışyadayayımlanmak üzere olan halini görmehakkına sahip, içerikten faydalanan sonkullanıcıdır.Piyasada binin üzerinde içerik yönetim sistemimevcuttur. Açık kaynak kodlu bazı içerikyönetim sistemleri aşağıda listelenmiştir:AIOCPAnantasoftGazelle igerCMS tructr CMSDBHcmsDiferiorDrupalEasyHPElxisEnano CMSEtomiteExponenteZ PublishFalt4 laGuppYIcy PhoenixiGamingCMSImpressCMSJawsJoomlaKajonaLanius CMSLemon DxMonkeyCMSNexProOneCMSYükseköğretimde KullanılanYönetim SHannon Hill CascadeServerRhythmyxEstrada CMSRedDotInterwoven TeamsiteIngeniuxCommonSpotStellentNPDS ixiePLUME CMSPlus NewsRunCMS SeagullShinobuSilverStripeSyndeoCMSTangoCMSTGS CMSTikiWikiCMS/GroupwaretoendaCMSTRIBiQ CMSTroubadourTypoTYPOlightWebsite BakerXarayaYACSZikulaZimplitBazıİçerikKurumBall State ÜniversitesiCalifornia State ÜniversitesiDartmouth CollegeGettysburg CollegeGonzaga ÜniversitesiNew York ÜniversitesiAlabama ÜniversitesiArkansas ÜniversitesiMichigan ÜniversitesiPacific ÜniversitesiSouth Dakota ÜniversitesiTexas ÜniversitesiŞekil 1: Joomla İçerik Yönetim Sistemi
2. Öğrenme İçerik Yönetim SistemiTemel amacı, doğru zamanda doğru öğrenenfelsefesi ile sunulan içerik ve öğrenmenesnelerini yönetmektir [4]. Öğrenme içerikyönetim sistemi içerik oluşturulması, dağıtımı,yönetimi ve öğrenme materyallerinin tekrarkullanılabilmesi için tasarlanmış bir çatıyıbünyesinde barındırmaktadır [5]. Bilgiyiöğreneme içeriğine dönüştürür, öğrenene veöğrenme amaçlarına göre içeriği farklışekillerde sunabilme kabiliyetine sahiptir.Sistem içeriğin düzenlendiği, bir araya getirilipanlamlı bütünlerin oluşturularak yayınlandığımerkezi bir havuz ve veritabanındanoluşmaktadır. Öğreneni ve öğrenci kayıtlarınıizleyen öğrenme yönetim sistemine içeriksağlayabilir.Öğrenme yönetim sistemindeki içerikler /dersler yaygın olarak web tabanlı araçlar iletasarımlanmaktadır ve bir web tarayıcısıaracılığı ile görüntülenmektedir. Bir öğrenmeiçerik yönetimin sisteminin içerisinde: Bileşenler: html sayfalar, XML veri,Çokluortam, sınav Öğrenme nesneleri Dersler Görünümü özelleştirmeye yarayanşablonlar Gezinti (navigation) ve arayüz Üstveri (Metadata)bulunmaktadır.Öğrenme içerik yönetimi sistemininkullanılacağı özel durumları şu şekildesıralayabiliriz: Çok fazla içerik ve bu içeriklerinyeniden kullanımı söz konusu ise Tekrar kullanılması ve yönetilmesiplanlanan ders animasyon, ses,görüntü, video sayısı ve derslerioluşturacak yazarların (authors) sayısıfazla ise, Aynı içeriğin öğrenen ihtiyaçlarınagöre farklı formatlarda sunumu veözelleştirilmesi gerekli ise Oluşturulan içeriklerin farklı grup vekurumlar ile paylaşımı söz konusu ise(standartlara uygunluk).Piyasada farklı özellikler barındıran gerek açıkkaynak kodlu gerekse ticari pek çok öğrenmeiçerik yönetim sistemi mevcuttur. Bunlarınseçimi kurum politikalarına bağlı olmaklabirlikte bir öğrenme içerik yönetimi sistemiseçerken aşağıdaki özellikleri desteklemesikullanım açısından faydalı olabilir: İş akışı yönetimi (ders oluşturmasürecinde kullanılmaktadır) Proje yönetimi İşbirlikli olarak ders geliştirebilme /oluşturabilme (öğrenme nesnesi tabanlımodüler bir yapı geliştirilirken önemliolmaktadır.) İçeriği IMS ve SCORM uyumlu olarakimport/export edebilme özelliği Kullanılması planlanan bütün mediaformatlarını destekleme İzleme süreçlerini yenileme vedeğiştirme imkanı Standartlara uygun Üstveri bilgisitutma Arayüzün ihtiyaçlara cevap vermesi Sistemin test olanağı tanıması /ortamısağlaması Öğrenme içeriklerinin öğrenenihtiyaçlarına göre adaptasyonuna /uyumlaştırılmasına imkan tanımasıBazı öğrenme içerik yönetim seGeMS SWIFTGeoLCMSiPerformanceKnovadaKnowledgeSystems LCMSLON-CAPAOutStart LCMSscribestudioSmartBuilderTotalLCMSXYLEMEany-3 apa.org/http://www.outstart.com/outstart lcms .xyleme.com/http://www.any3.com/lcms index.cfm
öğrenme içerik yönetim sistemi ile geliştirilmişolabilir. Günümüzde ÖYS ve ÖİYS arasındakisınırlar giderek kaybolmaktadır. Tedarikçidentedarikçiye farklılıklar göstererek söz �rabilmektedir. Kavram kargaşasına yolaçan temel nedenlerden biri budur.Şekil 2: ATutor Öğrenme İçerik Yönetim Sistemi3. Öğrenme Yönetim SistemiÖğrenme yönetim sistemi adından daanlaşılacağı üzere bir yönetim aracıdır ve �retenlerin izlenmesine, öğrenme öğretmesüreçlerinin bireyselleştirilebilmesine olanaksağlayan bütünleşik bir sistemdir [6]. Öğrenmeyönetim sistemlerinin amacı, e-Öğrenmefaaliyetlerini kolaylaştırmak ve daha sistematik,planlı bir şekilde gerçekleştirmektir. Öğrenmemateryali sunma, sunulan öğrenme materyalinipaylaşma ve tartışma, dersleri yönetme, ödevalma, sınavlara girme, bu ödev ve teryallerini düzenleme, öğrenci, öğretmen vesistem kayıtlarını tutma, raporlar alma gibiişlevleri sağlamaktadırlar [7].Network Dictionary, öğrenme yönetim sisteminiöğrenme içeriklerinin yönetimini, dağıtımını lmasını sağlayan bir yazılım paketiolarak tanımlamaktadır [8].Vikipedi’de ise öğrenme yönetim lerin ders seçimi, ders kaydı, içeriklerinsunumu, ölçme ve değerlendirme işlemleri vekullanıcı bilgilerinin izlenmesine olanaksağlayan yönetim yazılımları olarak ifadeedilmektedir [9].Öğrenme yönetim sistemlerinde öğrencileriniçerik ve öğretmen ile etkileşimlerini yöneten,raporlayan, izleyen yazılım bileşenleri bulunur.Başka bir deyişle ÖYS’lerin öğrencilerin dersekayıt olmasını, kursların düzenlenmesini,içeriklerin dağıtılmasını, öğrenme işlevininizlenmesini, değerlendirilmesini ve iletişimisağlayan temel işlevleri bulunur [10].Öğrenme yönetim sistemi programların,derslerin veya eğitimlerin takibine olanaksağlayan bir platformdur. Sunulan içeriklerÖYS ile yönetilen süreçler: Öğrenenlerin tüm program / veya dersialıp almadığı Program (curriculum) yönetimi Farklı programlardaki derslerinyönetimi Öğrenen özelliklerine göre sistemiözelleştirebilme Öğrenen ihtiyaç ve tercihlerini takipetme Derslerin /programın tamamlanıptamamlanmadığı ve sınav sonuçlarınıtakip etmeÖğrenme yönetim sistemi öğrenenleri, dersleri,program ve sınavları takip etmek içintasarımlanmış ilişkisel bir veri tabanıiçermektedir. Öğrenme yönetim sistemleri webtabanlıdır ve yöneticilerin öğrenenleri sistemedahil olduğu tarihten program bitirdiği melerine olanak sağlar.Öğrenme yönetim sisteminin temel özellikleri Kullanıcılar, dersler, eğitmenler verollerin yönetimi Ders takvimi Öğrenene mesaj ve uyarı gönderme Test ve değerlendirme Sınav sonuçları ve transkriptgörüntüleme Ders dağıtımı Kayıt (ön şart tanımlama dayapılabilmektedir ) Yönetici kaydı ve onayıÖğrenme Yönetim Sistemlerinden en bilinirolanları Sakai, eFront, Saba, Claroline,ANGEL Learning, Blackboard, Desire2Learn,ILIAS, , OLAT, Bodington, Openelms eCollege,Webct (Blackboard tarafından satın alındı), it'slearning, Dokeos, eLeaP’dir diyebiliriz.
sistemleri, SCORM gibi standartlara sahipyeniden kullanılabilir, öğrenme nesneleri veiçerikleri geliştirme konusunda özelleşmiştir.Öğrenme yönetim sistemleri, ise bir anmıştır. Dinamik web teknolojileri veŞekil 3: EFront Öğrenme Yönetim Sistemi4. Değerlendirme ve SonuçEn temel amacıyla içerik yönetim maktadır. Öğrenme içerik yönetimWeb 2.0 araçlarının yaygınlaşması ile özellikleöğrenme ve içerik yönetimine ait kavramlaryakınsamış, zaman zaman birbirinin yerinekullanılmış ve bir kavram kargaşası dardizasyon süreci içerisindedir. Bu sürecintamamlanması ile birlikte söz ktedir.Tablo 1: Eğitim-öğretim süreçleri ve araçları açısından LMS, LCMS, CMSSistemde,Sistemin öncelikli kullanıcılarıkimdir?LMSYöneticiler, DersYürütücüleriNeyin yönetimi yapılır?ÖğrenenLCMSÖğrenme İçeriğigeliştiricileri, öğretimtasarımcılarıÖğrenme içeriğiCMSİçerik geliştiricilerSınıf yönetimi araçları varmıdır?Performans değerlendirmearaçları var mıdır?Öğrenen İşbirliği araçları varmıdır?Öğrenen / kullanıcı profilbilgileri tutuluyor mu?Öğrenen bilgilerinin İK sistemiile paylaşılması mümkün mü?Etkinlik programı araçları varmıdır?Eğitim içeriği geliştirmeyeteneğine sahip midir?Yeniden kullanılabilir öğrenmenesneleri geliştirilebilir mi?Test / Sınav hazırlama veyönetim araçları var mıdır?İçerik geliştirme süreciyönetimine ait iş akış araçlarıvar mıdır?ÇoğunluklaHayırEvet (birincil amaçtır)EvetEvet, (birincil vetEvetHayırEvetHayırEvetHayırEvetEvet, (eğitime özelleşmemişolduğundan basit l içerik (bilgi, belge,vs. )HayırHayırKaynaklar[1] CFFAAF6AA849816B2EF4376734BED947CDE&Kelime i%c3%a7erik[2] http://cms.ucdavis.edu/aboutcms.shtml[3] http://en.wikipedia.org/wiki/Content management system
[4] module 05/05.htm#anchor1[5] eLearning Resources, http://www.grayharriman.com/LMS.htm#1[6] Ozan, Ö. (2008). Öğrenme Yönetim Sistemlerinin (Learnıng Management Systems- Lms)Değerlendirilmesi. XIII. Türkiye'de İnternet Konferansı, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara[7] Paulsen Flate Morten, Online Education Systems: Discussion and Definition of Terms, July ition%20of%20Terms.pdf)[8] Network Dictionary (2007). Learning Management System. p282-282, 1/9p; (AN 31667497),25.10.2008[9] http://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%96%C4%9Fretim y%C3%B6netim sistemleri , 01.11.2008[10] Duran, N., Önal, A. ve C. Kurtuluş (2006). E-Öğrenme Ve Kurumsal Eğitimde Yeni YaklaşımÖğrenim Yönetim Sistemleri. Akademik Bilişim. http://ab.org.tr/ab06/bildiri/165.pdf
(content management system-cms), öğrenme yönetim sistemi (learning management system-lms), ve öğrenme içerik yönetim sistemlerinin (learning content management system-lcms) kavramları irdelenecek ve bu bağlamda ulusal alan yazına katkı sağlanmaya çalışılacaktır. Giriş Günümüz dünyasında, bilgi ve iletişim
