Transcription
Gelezen 28 april 2017Samenvatting van het boek Sapiens, van de schrijverYuval Noah HarariYuval Noah Harari is Hoogleraar geschiedenis aan de Hebreeuwse universiteit van Jerusalem.Dit boek beschrijft op een zeer doorwrochte wijze het verhaal van de geschiedenis der mensheid.Sapiens, een kleine geschiedenis van de mensheid (450 pag.)Interessant boek, behandelt de geschiedenis vanaf de Oerknal tot aan het heden. Beschrijft de menssoorten, zes in getal, en de ontstaansgeschiedenis. De homo Sapiens, dat zijn wij, was de soort dieuiteindelijk overleefde en zich verder ontwikkelde tot wat we nu zijn. Homo Sapiens: “Homo” mensen “Sapiens” verstandig / wijs.Om te beginnen een aantal data en getallenOerknal, vond plaats ca. 13,5 miljard jaar geleden; toen zijn materie, energie, tijd en ruimte ontstaan.Vorming materie: Driehonderdduizend jaar na de oerknal begonnen materie en energie samen teklonteren tot complexe structuren die we atomen noemen en vervolgens moleculen die materiewerd.Vorming organismen: 3,8 miljard jaar geleden vormde moleculen op onze aarde, opvallend grote,complexe structuren die organismen heten (de biologie).Ontstaan van de mens: 2,5 miljoen jaar geleden ontstond de mens, waarvan er 6 soorten waren.Ca. 70 duizend jaar geleden begonnen organismen van de soort Homo Sapiens nog complexerestructuren op te zetten die culturen genoemd worden.Drie belangrijke revoluties zijn er die de loop van de geschiedenis van de Sapiens hebben bepaald:1) 70K: De cognitieve revolutie, 70 duizend jaar geleden;2) 12K De agrarische revolutie, 12 duizend jaar geleden;3) 0,5K De wetenschappelijke revolutie, ca. 500 jaar geleden (vrij recent dus).Dit zijn de hoofdzaken van de ontstaansgeschiedenis van de aarde met alles er op en er aan.De eerste mens werd ook wel de Archaïsche mens genoemd (mens uit de oudheid), deze was vanweinig belangwekkende invloed.Soorten en diersoorten worden in geslachten ingedeeld (geslacht of genus / generus). Meestalworden ze in tweeledige Latijnse namen weergegeven, waarbij de eerste de geslachtsnaam is en detweede de soortnaam. Vandaar dus ook Homo sapiens, waarin “Homo” voor de geslachtsnaam staaten mens betekend, en “Sapiens” voor de soortnaam die verstandig of wijs betekend (de verstandigemens dus). Zo wordt ook verondersteld dat wij leden zijn van een grote lawaaiige familie, demensapen. Onze nauwste verwant is de chimpansee en wat verderaf de gorilla’s en de orang-oetan.Boekverslag, Homo Sapiens: schrijver Yuval Noah Harari / CJV1
Zo’ zes miljoen jaar geleden kreeg een vrouwelijke mensaap twee dochters, waarvan de één devoorouder werd van de chimpansees en de andere de voorouder van de mens. (Eén en ander klinktvooralsnog wat hypothetisch maar als uitgangspunt in deze context wel te hanteren).De laatste 10 duizend jaar is de homo sapiens de enige menssoort die is over gebleven.De mens ontstond ca. 2,5 miljoen jaar geleden in Oost-Afrika als een evolutionaire aftakking van eenvroeger apengeslacht, de Australopithecus, wat zuidelijke aap betekend.2 miljoen jaar geleden verliet een groepje van deze archaïsche mannen en vrouwen hungeboorteplaats om uit te zwermen over grote delen van de aarde.De 6 (?) soorten mensen of menssoorten:1) Mensen in Europa en west Azië ontwikkelde zich tot homo neanderthalensis (mens uit hetNeanderdal), ook wel Neanderthaler genoemd;2) Verder naar het oosten in Azië ontstond de Homo Erectus; de rechtop gaande mens, die daarca. 2 miljoen jaar is gebleven en daarmee de mens-soort die het, het langs heeft uitgehouden;3) Op het Indonesische eiland Java woonde de Homo Soloensis; de mens uit de Solovallei;4) Op een Indonesisch eiland Flores ontwikkelde zich een soort die Homo Floresiensis werdgenoemd, deze mensen waren erg klein als gevolg van het weinige voedsel op dat eiland;5) In Siberië zijn in de Denisovagrot resten gevonden van de Homo Denisova, weer een andermens-soort;6) In Oost-Afrika ontstond later, toen d e mensen in Europa en Azië evolueerden, de HomoRudolfensis, van het Rudolfmeer;7) Verder de Homo Eregasten, de werkende mens;8) En uiteindelijk onze soort, de Homo Sapiens, de wijze mens genoemd.N.B. (TV dinsdag 9 mei 2017) Als laatste soort moet hier waarschijnlijk aan worden toegevoegd, deHomo Naledi, kort geleden zijn daar fossiele resten van gevonden. Men dacht eerst aan resten vanmiljoenen jaren geleden maar dat bleek later, na onderzoek, anders, en meer in de honderdduizendenjaren te liggen. Waarschijnlijk volgt er meer over deze mens-soort.N.B. (T.V. 8 juni 2017) verondersteld werd dat de Homo sapiens 200.000 jaar geleden zijn ontstaan inEthiopië, Oost-Afrika; naar nu blijkt, zijn recent vondsten gedaan in Marokko (NW. Afrika) van Homosapiens van 300.000 jaar oud.Zoogdieren met een gewicht van 60 kg hebben een gemiddelde herseninhoud van ca. 600 cm3. Demoderne Sapiens hebben gemiddeld 1200 – 1400 cm3 aan herseninhoud. Neanderthalers haddeneen nog groteren herseninhoud. Hersenen gebruiken veel energie, tot wel 25% wanneer een lichaamin ruste verkeert. Dit gegeven is wellicht ook de reden dat de Neanderthalers het uiteindelijkverloren van de Sapiens; meer energie naar de hersenen en dus minder naar de spieren. Dit lijkt tochop een merkwaardige discrepantie tussen de beide soorten.Er bestaan verschillende theorieën over het ontstaan van m.n. onze soort, de Sapiens . Eén er van isdat onze soort is ontstaan door menging mat andere mens-soorten, maar dat wordt algemeen tochniet aangenomen.Boekverslag, Homo Sapiens: schrijver Yuval Noah Harari / CJV2
De laatste 10 duizend jaar bestaat de Homo sapiens als enige (overgebleven) mens-soort.150 duizend jaar geleden bevolkten de sapiens al Oost-Afrika, maar pas zo’n 70 duizend jaar (na decognitieve revolutie) ook de rest van de aarde.Quote: Toen Charles Darwin stelde dat de Homo sapiens gewoon een van de vele diersoorten was,was dat een brug te ver en was men er zeer verbolgen over.Cognitieve revolutie: Tussen 70.000 en 30.000 jaar geleden kwam de nieuwe manier van denken opdie we de cognitieve revolutie noemen. Hoe dat is ontstaan, is men niet zeker van. gedacht wordtaan toevallige genetische mutaties van de hersenen.Mensen begonnen samen te werken. Hiervoor waren imaginaire realiteiten nodig; dat wil zeggen,dingen die we allemaal vinden dat het zo is of zo moet. Dat geeft een bepaalde groepscultuur weerwaardoor je sterker wordt. Met allen ben je nu eenmaal tot meer instaat dan alleen. Een imaginairerealiteit kan van alles zijn, als de groep er maar in gelooft. Dat kan de religie zijn maar ook anderezaken. Essentieel is dat het leeft binnen de groep, om ook echt als groep te zijn. Dit was ook degrondslag voor de cognitieve vorming van de mens; het leren en samen werken.Vóór de boeren, had je de jager verzamelaars, die op jacht gingen om hun kostje bij elkaar te krijgen;jagen, vangen en verzamelen van planten dus. Dit was een trekkend volk van een soort nomaden.Later bleven mensen steeds meer op een zelfde plek en gingen de grond bewerken en hun voedselzelf te kweken. Ze werden dus boeren.Cognitieve revolutie en een dag uit het leven van Adam en Eva: (blz. 50) zondag 14 mei 2017,predikant Ds. Bert van der Linde te Waalwijk heeft het in zijn preek o.m. over de schepping, zo’n (naarzijn schatting) ca. 50.000 jaar geleden, met Adam en Eva, die twee kinderen kregen, Abel en Kain.Toen Kain zijn broer had gedood/vermoord, werd hij verbannen uit zijn land. Het verhaal gaat verderdat hij later met zijn vrouw kinderen kreeg. Die vrouw, de Bijbelse bananenschil, zoals van der Lindehet noemde, omdat die zomaar genoemd werd en niet in de schepping voor kwam. Er komen in deschepping slechts 4 mensen voor, Adam, Eva, Abel en Kain; waar kwam die vrouw ineens vandaan?Dit wordt beschouwd als de bananenschil uit de Bijbelse geschiedenis en zorgt ook nog weleens voorwat ongemak in orthodoxe kringen.Betekent in feite dat Adam en Eva helemaal niet de eerste mensen waren op aarde. Wellicht heeft hetdan iets met die cognitieve revolutie te maken, toen de mens in feite echt mens werd, in die zin dat hijbegon na te denken, te leren door zijn hersenen te gebruiken. Wellicht is dit een van demogelijkheden voor de verklaring van het scheppingsverhaal.Wat begrippen:Animistisch, Animisme, (van Anima, Latijn voor ziel of geest) is het geloof dat alle dieren en dingeneen bewustzijn en gevoelens hebben. Voor dieren is dat wel aannemelijk maar voor dingen alsrotsblokken, bomen e.d. lijkt dat toch wat onwaarschijnlijk.Een sjamaan, priester/tovenaar, is iemand die ziekmakende geesten kan aanroepen.Tegenover de Animisten staan de Theisten (van Theos, Grieks voor God); gaat uit van eenhiërarchische relatie tussen mensen en goden. Zo zijn er Polytheïsten en Monotheïsten.De politheisten hadden meer goden, meest gekoppeld aan de natuur of natuurverschijnselen.Boekverslag, Homo Sapiens: schrijver Yuval Noah Harari / CJV3
De monotheïsten hadden daarentegen maar één God. De monotheïsten waren ook de gelovigen diehun geloof wilde verkondigen, verbreiden over de mensheid, in tegen stelling tot de Poli-theisten, diehadden die drang niet.Meer feiten en data; grote stappen:De zondvloed: (blz. 74) voor de cognitieve revolutie leefden alle soorten mensen uitsluitend op hetAfrikaans-Aziatische continent. Na de cognitieve revolutie ontwikkelden de Sapiens de technologie,de organisatorische vermogens en misschien zelfs de benodigde visie om zich los te maken vanAfrika-Eurazië en zich in verre gebieden te vestigen.Hun eerste wapenfeit was de kolonisatie van Australië, ca. 45 duizend jaar geleden. Op het momentdat de eerste jager-verzamelaar voet zette op een Australisch strand, was ook het moment dat HomoSapiens opsteeg naar de hoogste trap in de voedselketen. De kolonisatoren van Australië pasten zichniet alleen aan maar zouden het Australische ecosysteem onherstelbaar veranderen. Onderwegkwamen ze de meest vreemde wezens tegen, zoals een 2 meter hoge kangoeroe van 200 kg, debuidelleeuw, zo groot als een hedendaagse tijger, koala’s van een groot formaat, in de bomen,draakachtige hagedissen en slangen van wel 5 meter, de Diprotodon, de Wombat van wel twee eneen halve ton zwaar. De dieren waren allemaal buideldieren, welke zo goed als onbekend waren. Eenpaar duizend jaar later waren vele van deze dieren van 50 kg of zwaarder verdwenen. De vraag wasoverigens wel of dit echt allemaal de schuld was van de Homo Sapiens?Jagers in Afrika-Eurazië: 2 miljoen jaar geleden begonnen zij de jacht te verbeteren; 400 duizend jaargeleden werd begonnen met de jacht op grote dieren.;Amerika werd ca. 16 duizend jaar geleden bereikt door de Sapiens. Dat ging via Noordoost Siberië enAlaska naar Noord-Amerika en vervolgens zakte men verder af naar het zuiden. Dit gebeurdeallemaal in 2 millennia, zo’n 10 duizend jaar v. Chr.De agrarische revolutie: 12.000 jaar geleden (blz. 89, de grootste zwendel van de geschiedenis(?))2,5 miljoen jaar lang voeden mensen zich door planten te verzamelen en op dieren te jagen.De overgang naar de landbouw begon tussen 9.500 en 8.500 v. Chr. In de heuvels van zuidoostTurkije, het westen van Iran en de Levant (middellandse zee gebieden). Gewassen en dieren werdengedomesticeerd (“Domus”, wat in het Latijn “Huis” betekend). 10.000 jaar geleden was tarwe noggewoon een wilde grassoort, wat is een van de succesvolste planten uit de geschiedenis is geworden.18 duizend jaar geleden maakte de laatste ijstijd plaats voor de mondiale opwarming; ook dat waso.m. goed voor de groei van de tarwe, die eerst alleen rondom de middellandse zee voorkwam.Met dat de mens meer over ging naar de landbouw kwamen er ook groepen mensen bij elkaar televen en te wonen en werden er dorpen en steden gesticht; begon m.n. in het Midden-Oosten, zoalsbijvoorbeeld Jericho, dat bestond al rond 8.500 v. Chr.Rond 10.000 v. Chr., voor de overstap naar de landbouw, huisveste de aarde tussen de 5 en 8 miljoennomadische verzamelaars. In de eerste eeuw na Chr. Waren er nog maar 1 á 2 miljoen. Er waren toeninmiddels al 250 miljoen boeren op de wereld.Lange tijd bleef de door mensen bewerkte gronden qua oppervlakte erg klein. Het aardoppervlakbedraagt ca. 510 miljoen km2, waarvan 155 miljoen km2 uit land bestaat. In het jaar 1400 n. Chr.Boekverslag, Homo Sapiens: schrijver Yuval Noah Harari / CJV4
Hadden de boeren slechts 11 miljoen km2, 2% van het aardoppervlak, in gebruik, de rest was nogwoest, of waren te heet, te koud te droog of te nat en/of ongeschikt voor de landbouw. De 2% werddus voor de mensheid het belangrijkste deel van de aarde.Meer data:Rond 8.500 v. Chr. Waren de grootste nederzettingen ter wereld dorpen als Jericho met eenpaarhonderd mensen.In 7.000 v. Chr. Telde de stad Çatal Höyük in Anatolië tussen de 5.000 en 10.000 inwoners, misschienwel de grootste nederzetting ter wereld in die tijd.Ca. 4.000 tot 5.000 v. Chr. Waren er grote steden met 10 duizenden inwoners in de vruchtbarehalvemaan; deze steden beheersten tevens de naburige dorpenIn 3100 v. Chr. Werd het gebied in de benedenloop van de Nijl verenigd in het eerste Egyptischekoninkrijk met Farao’s; en besloeg een gebied van duizenden km 2’sRond 2250 v. Chr. Stichtte Sargon de Grote het Akkadische rijk met meer dan een miljoenonderdanen en een leger van 5400 soldaten.Tussen 1000 en 500 v. Chr. Verschenen de eerste echt grote Rijken in het Midden-Oosten, zoalsNieuw Assyrië; het Babylonische rijk en het Perzische rijk. Deze rijken beschikten over miljoenensoldaten.In 221 v. Chr. Verengde de Qin-dynastie China tot een staat enRome bracht het Middellandse-zee gebied onder één bestuur. Er werden belastingen geheven omm.n. het leger van honderdduizenden soldaten in stand te houden alsmede een ambtenarenapparaat en de bureaucratie. Zo’n leger bestond wel uit 250.000 tot 500.000 soldaten. Bovendienwerd er een infrastructuur opgebouwd van wegen en theaters (Amfitheaters nu nog in gebruik)Al de samenwerkingsverbanden die er bestonden tussen de Qin-dynastie en de Romeinen warenimaginaire ordes. De sociale normen waarop deze gebaseerd waren bestonden niet uit ingebakkeninstincten of persoonlijke vriendschappen, maar op een geloof in gemeenschappelijke mythen.In 1776 v. Chr. Was Babylon de grootste stad ter wereld en het Babylonische rijk waarschijnlijk hetgrootste rijk op aarde met meer dan een miljoen onderdanen. Het besloeg het grootste deel vanMesopotamië, incl. het grootste deel van Irak. Bekende koning was Hammurabi (blz. 117-e.v.).Koning Hammurabi was bekend om de code die naar hem is vernoemd, die inhield, een aantalwetten en juridische beslissingen, e.e.a. voor een betere rechtsgang en een betere wereld. Dituniforme rechtssysteem werd in het hele Babylonische rijk gehandhaafd, tot ver na zijn dood.Citaat: De Imaginaire orde bestaat niet omdat hij objectief is maar omdat het geloof erin ons in staatstelt om effectief samen te werken en een betere samenleving op te bouwen. Imaginaire ordes zijngeen kwaadaardige complotten of zinloze luchtspiegelingen. Ze zijn de enige manier waarop groteaantallen mensen effectief kunnen samenwerken.Een natuurlijke orde is een stabiele orde; er is geen enkel risico dat de zwaartekracht morgen nietmeer zal werken, zelfs niet wanneer mensen er niet meer in geloven. Een imaginaire ordedaarentegen loopt altijd de kans dat hij instort, omdat hij in stand gehouden wordt door mythenBoekverslag, Homo Sapiens: schrijver Yuval Noah Harari / CJV5
welke kunnen verdwijnen wanneer men er niet meer in geloofd. Er moet permanent aan gewerktworden om een imaginaire orde in stand te houden (pag. 123 e.v.)Het geheugen: tussen 3.500 en 3.000 v. Chr. Vonden een paar Soemerische genieën een systeem uitwaarmee ze informatie konden opslaan en verwerken buiten onze hersenen om. Met dit systeemwerd een schrift ontwikkeld om data te noteren waardoor alles kon uitgroeien tot nog grotereeenheden; men hoefde immers niet alles meer in het hoofd op te slaan en te onthouden (blz. 135).De eerste geschriften en cijfer-gegevens werden in klei tabletten vastgelegd. Er werd gebruikgemaakt van 6-tallige en 10-tallige systemen, waar ondermeer ons 24 uurssysteem en de verdelingvan 360 graden van een cirkelboog, een overblijfsel van is. (voorbeelden blz. 137).Taal en cijfers: de eerste systemen bestonden hoofdzakelijk uit cijfers en getallen, dit is in feiteslechts een gedeeltelijk schrift. Later werd dit het ons bekende cijferschrift, bestaande uit 10 tekens,van 0 tot 9. We noemen dit het Arabische schrift, maar dat is feitelijk onjuist omdat het door Indiërsis uitgevonden. Later werd het volledige schrift uitgevonden en ontwikkeld, en schrift met naastcijfers ook letters. Hiermee konden woorden en zinnen gevormd worden.Kasten: in India werd zo’n duizend jaar geleden een systeem van kasten ingericht, wat zijn oorsprongvond in het binnendringen van Indo-Arische volken die plaatselijke bevolking onderwierp.Deze indringers vestigden een gelaagde maatschappij, waarvan zijzelf een leidende positie innamen.De inheemse volken verbleven als dienaren en slaven. Hierdoor ontstonden groepen vanverschillende maatschappelijk klassen die verder werden onderverdeeld in rein en onreinheid enzuiverheid van mensen. Waarschijnlijk werd dit ingegeven door biologische overlevingsmechanismen; geloof achtergrond; stand etc. het Hindoe kastenstelsel raakte verankerd in de Indiasecultuur. Kasten werden verder verdeel in kasten en sub-kasten, waar er uiteindelijk 4 van overbleven.Elke kaste had zijn eigen juridische status, privileges en plichten. Kasten waren er ook omvermenging van rein en onrein te voorkomen; mensen mochten niet mengen (trouwen en kinderenkrijgen) met andere kasten. Uiteindelijk waren er 3 duizend verschillende groepen uit de kastenontstaan die Jati heten, wat letterlijk - geboorte - betekend (blz. 151 e.v.).Hij en Zij: in veel gemeenschappen waren vrouwen domweg het bezit van de manen, meestal hunvader of broer. Verkrachting viel veelal onder het eigendomsrecht, wat wil zeggen dat niet deverkrachte vrouw het slachtoffer is maar de man die haar bezit. In zo’n situatie was de juridischeoplossing dat de vrouw via eigendomsoverdracht eigendom werd van de verkrachter. Er moestechter wel voor betaald worden aan de vader of de broer. Komt ook zelfs voor in de bijbel, inDeuteronomium 22:28-29; de oude Hebreeërs vonden dat een schappelijke overeenkomst (blz. 158).De loop der geschiedenis: na de agrarische revolutie werden menselijke samenlevingen steedsgroter en complexer, terwijl de imaginaire constructies waarop de sociale orde steunde steedsdoorwrochter werden. Mythen en fictie leerden mensen dat ze op een bepaalde manier moestendenken, gedragen en doen; dit alles volgens een zgn. cultuur die hieruit ontstond. Deze culturenveranderden niet zolang je ze met rust liet. Alleen krachten van buitenaf konden ze veranderen;gedacht word hierbij aan de Samoaanse cultuur of de Tasmaanse cultuur welke voorheenverschillend waren. Tegenwoordig zijn cultuurwetenschappers tot andere conclusies gekomen; elkecultuur heeft zijn eigen opvattingen, normen en waarden. Deze kunnen onder invloed van buitenafveranderen door interactie van veranderde omgevingsfactoren en/of naburige/andere culturen.Ook uit eigen dynamiek kunnen veranderingen optreden. Dit mede omdat natuurkundige wettenBoekverslag, Homo Sapiens: schrijver Yuval Noah Harari / CJV6
geen inconsistenties kennen, maar de door mensen bedachte ordes tjokvol met tegenstrijdighedenzitten. Met deze spanningen en conflicten moeten mensen jongleren. Het is zo’n essentieelonderdeel van onze culturen dat er zelfs een naam voor is, nl. cognitieve dissonantie, wat op zichzelfweer beschouwd wordt als een gebrek in de menselijke psyche, maar in wezen is het een crucialedeugd (citaat) (pag. 180). Echt authentieke culturen in de betekenis van, zelfstandig ontstaan uitoeroude plaatselijke tradities, bestaan niet meer.De geur van het geld: in 1519 vielen Cortés en zijn conquistadores binnen in Mexico, een geïsoleerdemensenwereld waar de Azteken woonden. In deze tijd werd het goud veelal als betaalmiddelgebruikt maar de Azteken betaalden meestal met cacaobonen of rollen stof.In de Afrikaans-Euraziatische wereld, waar Spanjaarden vandaan kwamen was het goud vanobsessioneel groot belang.Drie eeuwen voor de verovering van Mexico voerden de voorouders van Cortés een bloedigegodsdienstoorlog tegen de moslims op het Iberisch schiereiland en in Noord-Afrika; de volgelingenvan Christus en die van Allah joegen elkaar bij duizenden over de kling. Deze werden uiteindelijkdoor de Christenen gewonnen, waarna er moskeeën gesloopt werden en kerken gebouwd. Muntenkregen hierna zelfs een kruisteken. Een andere type munt die door de overwinnaars geslagen werdwas vierkant met in sierlijk letters: “er is geen andere God dan Allah en Mohammed is Zijnboodschapper”. Deze munten werden zelfs door elkaar heen gebruikt en gebeurde over en weer.met geld kon je alles betalen, in tegenstelling tot ruilhandel, omdat betalen met concrete middelenals ruilhandel ingewikkelder is. Geld is de hoogste vorm van abstractie, wat je kunt ruilen voor alleswat je maar wilt. De waarde van geld hangt echter op zijn beurt weer af van het vertrouwen wat mener in stelt, omdat het geen of nauwelijks intrinsieke waarde heeft. Het betalen met tastbaar geld,zoals bankbiljetten en munten wordt tegenwoordig in onze maatschappij ook steeds minder omdater steeds meer wordt overgegaan op betalen in giraal geld, wat feitelijn alleen uit cijfertjes bestaat.In de oudheid (3000 v. Chr.) had men geld met een echte intrinsieke waarde, dit was het Soemerischgerstgeld, gerstkorrels dus. Dit werd gemeten in gerstkommen die één Sila kon bevatten. Omdat jeniet altijd gerst kon eten, kwam later het geld dat geen inherente waarde had maar wel veelgemakkelijker om mee te betalen. Deze ontstond ca. 3000 v. Chr. In het oude Mesopotamië in devorm van een zilveren sjekel; dit was eigenlijk geen munt maar 8,33 gram zilver. De broers van Jozef,in het oude testament, verkochten Josef voor 20 zilveren sjekels aan de Ismaëliten; 166 gram zilver(dezelfde prijs als voor een slavin).Opmerking: De Ismaëlieten zijn afstammelingen van Ismaël, de zoon van Abraham en Hagar, debediende/slavin van Abraham. Omdat Sara onvruchtbaar was, zo gaat het verhaal, zou Abraham Goddaarmee een handje helpen om zijn volk te verbreiden. Ismaël is vervolgens de stamvader van deIslamieten. Nadat Sara uiteindelijk toch nog een zoon- Isaäc - gebaard had werd Hagar met haar zoonIsmaël verbannen en de woestijn in gestuurd. Isaäc werd daarmee de stamvader van de Christenen.Hier stamt ook de onderlinge strijd uit voort tussen de Christenen en de Islamieten; deze strijd is erdus een die al stamt uit de oudheid. Ismaël wordt in de Bijbel afgeschilderd als een ruweagressieveling en vechtersbaas.De eerste munten uit de geschiedenis werden geslagen rond 640 v. Chr., door koning Alyattes vanLydië, in het westen van Anatolië. Deze munten bevatten allemaal een bepaalde hoeveelheidedelmetaal. Bijna alle hedendaagse munten zijn afstammelingen hiervan.Boekverslag, Homo Sapiens: schrijver Yuval Noah Harari / CJV7
Visioenen en wereldrijken en de eenwording van de mensheid: (217) in de tweede eeuw na Chr.Werd Rome geregeerd door keizers uit Iberia (Spanje), dat was het tijdperk van Trajanus, Hadrianus,Antonius Pius en Marcus Aurelius. Deze tijd werd algemeen beschouwd als de gouden eeuw van hetRomeinse rijk. Daarna werden alle etnische dammen afgebroken. Keizer Septimius Serverus (193 –211) kwam uit een Punische familie uit Libië. Algebalus (218 – 222) was een Syriër. Keizer Philippus(244-249) werd ook wel Philippus de Arabier genoemd. De nieuwe burgers namen de Romeinsecultuur zo gretig over dat ze nog eeuwen en zelfs millennia nadat het rijk was ingestort de Romeinsetaal bleven spreken, bleven geloven in de Christelijke God die het rijk had overgenomen van eenLevantijnse provincie en bleven leven volgens de Romeinse wetten. Ook elders kwamen dergelijkegebeurtenissen voor, met name ook in de Arabische wereld, welke medio 7e eeuw werd gevestigd. Erheerste een scherpe tweedeling tussen de heersende Arabieren (moslims) en de Egyptenaren,Syriërs, Iraniërs en Berbers, die geen Arabier of moslims waren. Vele gingen later over tot hetIslamitische geloof, de Arabische taal en een hybride cultuur.Ook in China kwamen dergelijke gebeurtenissen voor. Meer dan 2 duizend jaar lang werd eenmengelmoes van volkeren en culturen, die eerst barbaren werden genoemd, geïntegreerd in dekeizerlijke Chinese cultuur. Hier ontstond de Han-dynastie die regeerde van 206 v. Chr. tot 220.Door het imperialisme, bezette de Britten, ten koste van miljoenen Indiërs, het subcontinent India enontstond het moderne India, als een afstammeling van het Britse rijk. Ondanks de velevernederingen en levens die het gekost heeft waren toch veel Indiërs gretige bekeerlingen waar hetging om de westerse concepten als zelfbeschikkingen gelijke rechten, wat de Britten de Indiërs zelfniet erg gunden; het bleven tweederangs burgers (blz. 220). Overblijfselen zijn: democratie, deEngelse spoorwegen, het rechtssysteem, cricket, thee e.d.; zuiver Britse erfenissen die niemand kwijtwil. De taj Mahal een stukje authentieke Indiase cultuur of een uitheemse creatie van islamitischeimperialisten? Dat is niet geheel bekend.Het nieuwe mondiale imperium: sinds 200 v. Chr. Hebben de meeste mensen in grote rijken geleefd,wat waarschijnlijk ook wel zo zal blijven; wellicht uitgroeiend mondiaal imperium?.Wetten en geloof: een belangrijke factor hierin was ook de heilige Ka’aba in Mekka. Als je alsMekkaganger in het jaar 1300 om de heilige schrijn van de islam liep kon je zomaar een groepjeMesopotamiërs tegen komen, die zomaar alle 99 namen van God op konden zeggen. Daarnaastkwam je ook Turken, moslims uit diverse Afrikaanse landen etc. tegen, momenteel komen moslimsvan wereldwijd naar Mekka.Tegenwoordig wordt religie vaak gezien als bron van discriminatie, onenigheid en tweedracht (denkhierbij m.n. aan de Christelijke en de Islamitische religies). Maar in wezen is religie (binnen debetreffende groepen) de derde grote harmonisator van de mensheid, naast geld en wereldrijken.Alle sociale ordes en hiërarchieën zijn imaginair, dus zijn ze allemaal fragiel. De cruciale rol die hetgeloof speelde was dat het deze fragiele structuren een bovenmenselijke legitimiteit verleende.Religies verklaren dat onze wetten niet voortvloeien uit menselijke grillen maar zijn ingesteld doorhet absolute oppergezag, waarmee een paar fundamentele wetten boven elke twijfel verhevenworden wat de sociale stabiliteit ten goede komt. Religie kan dus gedefinieerd worden als eensysteem van menselijke normen en waarden dat gebaseerd is op het geloof in een bovenmenselijkeorde.Boekverslag, Homo Sapiens: schrijver Yuval Noah Harari / CJV8
Duizenden jaren na de agrarische revolutie bestond de religieuze liturgie voornamelijk uit mensendie lammeren, wijn en gebak offerden aan de hemelse machten, die in ruil daarvoor garant stondenvoor overvloedige oogsten en vruchtbare kuddes. De agrarische revolutie had aanvankelijk veelminder impact op de status van leden van het Animistische systeem, zoals rotsen, bronnen, geesten,demonen, welke langzaam aan status verloren ten gunste van de nieuwe goden. Wonend in kleinegemeenschappen konden bijna al hun wensen vervuld worden door de plaatselijke geesten.Toen mensen gingen wonen in grotere gemeenschappen als koninkrijken e.d. moesten zij contactzoeken met entiteiten wier macht zich uitstrekte over groteren territoria. De zoektocht die invullinggaf aan die behoefte leidde tot de opkomst van polytheïstische religies, volgens welke de wereldbeheerst werd door een groep machtige goden, zoals de vruchtbaarheidsgodin, regengod en deoorlogsgod. De mensen konden zich tot deze goden wenden in ruil voor offerranden. Het animismeverdween niet helemaal door de opkomst van het polytheïsme. Demonen, elfjes, geesten, heiligerotsen, heilige bronnen, heilige bomen bleven integraal deel uitmaken van bijna alle theïstischegeloven.In het klassieke Griekse polytheïsme waren Zeus, Hera, Apollo en andere collega’s onderworpen aaneen allesomvattende macht, namelijk het Lot (Moira Ananke) en vele anderen; veel rijken haddenhun eigen goden. Zoals Rome de god Jupiter had, hadden de Azteken Huitziloptochtli e.d.Engeland werd beschermd door Sint Joris, Schotland door Sint Andreas, Hongarije door Sint Stefanusen Frankrijk door Sint Martinus. De steden en stadjes , beroepen en zieken hadden allemaal huneigen heiligen, zoals de stad Milaan Sint Ambrosius en Venetië Sint Marcus, de schoorsteenvegershadden de heilige Floriaan; de belastingontvangers hadden Sint Mattheus; bij hoofdpijn moest je bijSint Achatius zijn en bij kiespijn bij Sinte Apollonia. In de Christelijke religie bleven velen van dezeheiligen min of meer bedekt bestaan (blz. 237). De bekendste monotheïstische religies zijn deChristelijke, de Islamitische en het Boeddhisme. dit zijn universele religies waarbij sprake is vanzendingsdrang.Boeddhisme: De centrale figuur in het Boeddhisme is geen god maar een mens, SiddhartaGautama. Gautama was volgens de legende rond 500 v. Chr. De erfgenaam van een klein koninkrijkin de Himalaya en was hoofzakelijk gevestigd in India en Zuidoost Azië. Gautama ontdekte eenmanier om de vicieuze cirkel van fundamentele denkpatronen zoals verdriet, angsten, begeerten,ontevredenheid, gemoedsrust e.d. te doorbreken, door de dingen te nemen zoals ze zijn, dooroefeningen te trainen en meditatietechnieken. Deze oefeningen trainen de geest om alle aandacht terichten op de vraag wat er nu precies ervaren wordt en niet op de vraag wat op dit moment eenbetere ervaring zou zijn; dit is moeilijk maar niet onmogelijk. Volgelingen instrueerde hij om niet tedoden, geen ontucht te plegen en niet te stelen, aangezien dit alleen het vuur naar meer macht, naarsensueel genot en naar rijkdom aanwakkert. Wanneer dat allemaal gelukt is ontstaat een staat vanvolmaakte tevredenheid en sereniteit die bekend staat als Nirvana (dat het doven van het vuurbetekend).N
Boekverslag, Homo Sapiens: schrijver Yuval Noah Harari / CJV 1 Gelezen 28 april 2017 Samenvatting van het boek Sapiens, van de schrijver Yuval Noah Harari Yuval Noah Harari is Hoogleraar geschiedenis aan de Hebreeuwse universiteit van Jerusalem. Dit boek beschrijft op een zeer doorwrochte wijze het verhaal van de geschiedenis der mensheid.
