WIXLIB

ACHTERGROND 9Vox 109/2014DE WIJKENVAN NIJMEGEN4843Stadscentrum0 Benedenstad1 StadscentrumOud West10 Nijeveld20 Biezen21 WolfskluilOud Oost2 Bottendaal3 Galgenveld4 Altrade5 Hunnerberg6 Hengstdal9 Ooyse SchependomZuidRand14 Hatertse Hei15 Grootstal16 Hatert18 BrakkensteinWaalsprong50 Oosterhout60 Ressen70 LentNieuw West22 Hees23 Heseveld24 Neerbosch-Oost25 Haven- industrieterreinLindenholt40 t Acker41 De Kamp42 ‘t Broek43 Kerkenbos47 Westkanaaldijk48 Neerbosch-West49 BijsterhuizenMidden Zuid7 Kwakkenberg8 Groenewoud11 Hazenkamp12 Goffert13 St. Anna17 HeijendaalDukenburg31 Tolhuis32 Zwanenveld33 Meijhorst34 Lankforst35 Aldenhof36 Malvert37 Weezenhof38 Vogelzang39 Staddijk

10 ACHTERGRONDVox 109/2014In het centrum vanNijmegen is destudentdichtheid hetgrootst: van de bijna11.000 inwoners is 10procent student. Inabsolute zin telt stadsdeel Oud Oost (waaronder Bottendaal enGalgenveld) de meestestudenten, namelijk1772 stuks. Gezellig ofirritant? “Studentennodigen ons uit vooreen biertje.”‘STUDENTEN KUNNENHELPEN IN DE BUURT’‘IK WOON IDEAALIN DEZE WIJK’Ruud de Vries is uitbater van een juwelierszaakaan de Voorstadslaan en voorzitter van bewonersvereniging Ons Waterkwartier. Als voorzitterwas hij nauw betrokken bij de nieuwste invasievan studenten in zijn wijk: de twee recentgeopende SSHN-complexen in de wijk, Orion in2012 (231 eenheden) en Leeuwenstein (150eenheden) dit jaar. Er was vooraf behoorlijk watweerstand in de buurt, weet De Vries, wat temaken had met de dreigende verkeersoverlastvan auto’s en – vooral – fietsen. “Dankzij deinpandige fietsenstallingen in Leeuwenstein ishet opgelost”, zegt De Vries. Hij hoopt dat studenten en wijkbewoners geen gescheidenlevens leiden. Het in september te openen restaurant op de benedenverdieping van Leeuwenstein (De Buffetclub) kan daarbij helpen. Overdag kan dat een plek zijn waar studenten bijvoorbeeld huiswerkbegeleidingverzorgen, zegt hij. Een andere ambitie is datstudenten de in de buurt wonende bejaardengaan helpen met de boodschappen. “Dat komtnu mondjesmaat op gang”, weet De Vries.Jody Hunck is net begonnen aan haar masterEngels en woont sinds een jaar op Orion. Nee,echt contact met de buurt heeft ze niet. “Alleenbij de Jumbo krijg ik een idee wat voor mensenhier wonen.” Orion is een wat afgeschermdeenclave, legt ze uit, wat in elk geval als voordeelheeft dat klachten uit de buurt over overlast uitblijven. “De meeste klachten komen van destudenten onderling.”“De enige die klaagt over geluidsoverlast is onzeonderbuurvrouw, die tevens onze huisbaas is”,zegt politicologiestudente Maud Gorissen, diewoont in de Burghardt van den Berghstraat.“Dat gebeurt één keer per jaar, zo vaak houdenwe hier een feestje. Ik woon hier ideaal. Tweekroegen in mijn straat, een park om de hoek endichtbij het centrum en de universiteit.” Gorissen omschrijft Bottendaal als een even mooieals gezellige wijk. “Veel verschillende bevolkingsgroepen wonen hier bij elkaar en datmaakt het zo gezellig.”Ook Bottendaalbewoner Wim de Natris, dieaan de Van Dulckenstraat een galerie houdt,prijst de diversiteit. “Geen enkele Nijmegenaarzal studenten willen weren uit Nijmegen.” Maarhet is volgens hem niet goed als één groep,zoals de studenten in zijn wijk, de overhandkrijgt. “De rest moet zich daaraan conformerenen dat is niet goed.”De huisjesmelkers vormen een probleem, vindtDe Natris. Zij verdienen veel geld aan hetombouwen van woonhuizen naar studentenhuizen. “Daar komt bij dat ze niet voor de juistevoorzieningen zorgen, zoals een fietsenstallingof een plek om afval te bergen. De gemeente isveel te coulant voor huisbazen. De studentenen de buurt zijn daar de dupe van.”

11Vox 109/2014‘MOOIE MIX VAN STUDENTENEN GEZINNEN’‘BEETJE HERRIE HOORTBIJ WONEN IN DE STAD’‘HIER MOGEN WEL MEER STUDENTEN KOMEN WONEN’Bedrijfskundestudent Karl Kouki woont sindseen jaar in Nijmegen-Oost, in het studentencomplex van de SSHN aan de Jacob Canisstraat. Klachten uit de buurt heeft zijn gang nogniet gekregen. Wel klagen soms andere complexbewoners. Kouki: “Als iemand bij ons komtklagen, nodigen wij die buurtbewoner altijd uitom mee te feesten. Als hij of zij dat niet wil,gaat het volume gewoon omlaag.” Kouki noemtzijn wijk een van leukere in Nijmegen, met ‘eenmix van studenten en gezinnen’, en met buurtgenoten die ‘altijd in zijn voor een praatje’.De gezelligheid is ook een troef voor TinekeVeenhoff, al dertien jaar werkzaam bij de biologische supermarkt aan de Daalseweg. “De sfeeris hier zo goed dat ik hier ook wel zou willenwonen.” De supermarkt zat eerst onder eenstudentenhuis, maar daar had Veenhoff geenlast van. “De fietsen voor de deur waren onhandig, omdat de klanten niet bij de deur kondenkomen. Maar verder ondervond ik er geenhinder van. Studenten horen ook gewoon bijNijmegen.”Sociologiestudent Leora Tonus woont bovenhet Sportcafé in de In de Betouwstraat. Normaalgesproken geen plek waar studenten komen, alwerd haar hele huis onlangs door de kroegbaasuitgenodigd voor de cd-presentatie van de Fantasticos. “De gasten keken wel raar op dat erineens studenten waren, maar ze vonden hetwel leuk.” Zij en haar huisgenoten veroorzakengeen overlast, zegt Leora. “Zolang ik hier woon,is er nog nooit geklaagd. Wij hebben soms wéllast van herrie uit de kroeg. Maar als de muziekecht te hard staat, bellen we met de kroeg eigenaar. Je went wel aan het lawaai, het hoorter ook een beetje bij als je in de stad woont.”Henk van de Meent woont op de Oranjesingeltussen twee studentenhuizen in. Hij denkt ernet zo over. “Ik woon graag in het centrum.Alles is op loopafstand, vrienden komengemakkelijk langs en er is altijd wat te doen.”Van de buren heeft hij totaal geen last. “Sterkernog, ik vind het prettig. Je weet wat je van studenten kunt verwachten. Ja, ze zijn weleensdronken. Maar het zijn redelijke mensen. Alsde muziek te hard staat en ik zeg er wat van,dan draaien ze de muziek meteen zachter. Enwanneer ze een feestje hebben, laten ze medat netjes van tevoren weten. Ze nodigen mijen mijn gezin zelfs uit om een biertje mee tekomen drinken.”In Winkelcentrum Dukenburg zijn weinig studenten van de Radboud Universiteit te vinden.Dukenburg als woonwijk is dan ook minderpopulair onder studenten. Bas van Halderwoont inmiddels al drie jaar in De Kamp, debuurwijk van Zwanenveld waar het grote winkelcentrum ligt, in een levendig huis vol metbezoek en gezelligheid. Het feit dat het redelijkver fietsen is naar de universiteit en het centrumis niets vergeleken met de tien kilometer die hijvroeger naar school fietste. Stiekem wonen ereigenlijk nog best veel studenten, vindt hij. VanHalder, student tandheelkunde: “Voor dezelfdehuur als in het centrum heb ik hier een groterekamer met meer luxe. Ook het winkelcentrumis een groot pluspunt van Dukenburg.”Een voorbijgangster in het winkelcentrumvindt het eigenlijk raar dat Dukenburg onderstudenten een van de minder populaire wijkenis. “Het is hier toch erg prettig en gezelligwonen, met lekker veel winkels in de buurt.”Van haar zouden er veel meer studentenmogen wonen. “Studenten leveren een hoopgezelligheid op.”

12 ACHTERGRONDVox 109/2014‘KAN DIE MUZIEK WATStudenten zijn onmisbaar voor de Nijmeegse economie en voor de sfeer.Maar niet iedereen is blij met de wandelende portefeuilles. Ze maken herrieen rommel. Sinds kort is er het Platform Kamerbreed, dat in actie komt tegende ‘verkamering’ van de stad.Horeca, kledingzaken en boekenwinkels moeten het voor eengroot deel hebben van studenten.Kennisinstituut TNO rekende in2009 uit dat elke student 25.000euro per jaar bijdraagt aan de regionale economie. De bijna 50.000studenten in Nijmegen (ROC, HANen universiteit bij elkaar opgeteld, zie pagina 8), van wieer zo’n 12.500 in de stad wonen, vormen dus een belangrijke inkomstenbron voor ondernemers. Tel daar de duizenden medewerkers aan de drie onderwijsinstellingenbij op – ook die geven geld uit – en je zou denken dat heelNijmegen blij is met de aanduiding ‘studentenstad’.Maar dat is niet zo. Met name in de negentiendeeeuwse wijken aan de randen van het centrum storenbewoners zich aan de invasie van studenten. Vier bewonersgroepen en een aantal particulieren richtten daaromeind oktober vorig jaar het Platform Kamerbreed op.Voorzitter Mickel Moors begrijpt heel goed dat er kamersnodig zijn waar studenten in kunnen wonen. “Maar”,zegt hij, “de overlast die de verkamering met zich meebrengt, wordt soms overschat.Onder overlast verstaat Kamerbreed onder meer: rondslingerende vuilniszakken in voortuinen, fietsen op hettrottoir en geluidsoverlast (‘Kan die muziek wat zach-ter?’). Moors is van mening dat de stad gastvrij moet blijven voor studenten, maar dat aan de overlast ietsmoet worden gedaan. “Er moeten spelregels komen.”De oprichters van het platform denken dan aan eenbovengrens aan het aantal ‘verkamerde’ huizen en eenmeldpunt voor klachten.Bert Frings, wethouder in Nijmegen belast met ondermeer wonen, onderkent de uitspraken van het platform.“Het platform verzamelde ruim zestig klachten. Klachtendie niet binnenkomen bij de gemeente.” Zestig klachten,dat valt toch hartstikke mee? “Die klachten zijn maar eentopje van de ijsberg. Veel mensen ervaren overlast, maarmaken daar geen melding van. Soms omdat ze geen zinhebben om de zoveelste klacht in te dienen, soms omdatze het niet durven.” Dat er problemen zijn valt volgensFrings niet te ontkennen. “Studenten hebben een heleandere leefstijl dan de andere bewoners, dat botst.”Bij een recente gemeenteraadsvergadering stond dezogeheten Woonvisie op de agenda, een overzicht vanalle huisvestingsplannen van de gemeente, waarbij iedereNijmegenaar ideeën mag aandragen. Bij de bespreking vande Woonvisie kwam ook de overlast van studentenhuizenaan bod. Coalitiepartner De Nijmeegse Fractie stelde inhet verkiezingsprogramma voor om, net als in Groningen,Eindhoven en Utrecht, maximumgrenzen te stellen aanhet aantal ‘verkamerde’ woningen. Is dat het antwoord op

ACHTERGROND 13Vox 109/2014T ZACHTER?’het probleem? “Nee”, vindt Frings. “Wat je in die stedenziet, is dat de problemen daarmee niet verdwijnen, alleenkomen ze minder vaak voor.” Wat moet de gemeente dandoen? “We overwegen de regels aan te scherpen, zodathuiseigenaren niet zo snel hun huis kunnen ombouwentot studentenhuis. Maar de veranderingen hoeven nietalleen in regelvorm te zijn. Ik sta open voor alle ideeën diede leefbaarheid van de stad vergroten.”Samen oplossenMark Buck, fractievoorzitter van het CDA Nijmegenen student, ziet niets in het aanscherpen van de regels.“Studenten kunnen nu wonen waar ze willen, dat moet zoblijven”, zegt Buck. Daarnaast vindt hij niet dat debeschuldigende vinger alleen naar de studenten moet wijzen, als het gaat om overlast. “Er zijn studenten meteen negatieve invloed op de stad, maar er zijn ook nietstudenten die niet positief zijn voor de stad. Je kunt nietzomaar zeggen dat de stad hinder heeft van alle studenten.”Ook Giselle Schellekens, gemeenteraadslid voor dePvdA en eveneens student, ziet niks in een kamerquotum.“Dan maak je de kloof alleen maar groter.” Haar partijziet meer in het aanscherpen van de regels. “Verplicht verhuurders om oude woningen te isoleren en om fietsenrekken in de tuin te plaatsen. Dat scheelt alzoveel overlast.”‘STUDENTENEN ANDEREBEWONERSMOETEN METELKAAR INGESPREK. ZODATZE BEGRIP VOORELKAAR KWEKEN’Volgens Puck Sanders, actief lid van D66 in Nijmegenen student aan de Radboud Universiteit, lossen aangescherpte regels weinig op. “Studenten en andere bewonersmoeten met elkaar in gesprek. Zodat ze begrip voor elkaarkweken.” De verantwoordelijkheid daarvoor ligt volgensSanders bij de mensen zelf, niet bij de gemeente. “Alsgemeente kunnen we alleen uitstralen dat we de saam horigheid van bevolkingsgroepen toejuichen.” Overéén ding zijn de wethouder en de raadsleden het eens. Studenten laten de stad bruisen. *

14 WETENSCHAPVox 109/2014ALS ONDERZOEDE WERELDOPSCHUDDENSoms zet wetenschap de wereld even op z’n kop. Nijmeegseonderzoekers publiceren resultaten die de buitenlandse krantenhalen. Zoals de ecologen die schreven over het verdwijnen vanboerenlandvogels. En hoe dit samenhangt met de verspreidingvan landbouwgif.Tekst: Paul van den Broek en Martine Zuidweg / Foto’s: Erik van ‘t Hullenaar

WETENSCHAP 15Vox 109/2014VEKERSNerander de wereld, begin bij dewetenschap! Grapje? Welnee,onderzoekers doen regelmatig ontdekkingen die opschudding ver oorzaken. Toegegeven, heel watresultaten verstoffen achterin eenboekenkast, maar regelmatig bren gen ze wel degelijk iets teweeg.Neem de Nijmeegse ecologen die eerder deze zomer eenverband aantoonden tussen het meest gebruikte bestrij dingsmiddel in de landbouw (imidacloprid) en het uitdunnen van vogels als de spreeuw en de zwaluw.In gebieden waar het bewuste gif in sloten, plassen enrivieren zit, nemen de vogels snel in aantal af. Hoe hogerde concentratie gif, des te groter de afname van vogels.Het onderzoeksnieuws verspreidde zich razendsnel.Van de Engelse televisiezender BBC tot Amerikaanseen Australische dagbladen en internetsites: wereldwijdsloegen journalisten alarm.Een onaangename boodschap voor de ontwikkelaarvan dat landbouwgif, het van oorsprong Duitse bedrijfBayer. Niet dat die vervolgens diep door het stof ging.Integendeel, een dag na de bekendmaking van het vogel onderzoek in wetenschapstijdschrift Nature reageerdeBayer met een persbericht waarin het bedrijf wees op hetontbreken van een oorzakelijk verband (zie kader, ookvoor meer reacties van de buitenwereld).Een beetje flauw, vindt Caspar Hallmann, de promo vendus die het onderzoek initieerde. Om een causaal ver band aan te tonen, zijn experimenten in het lab nodig,zegt hij. “En wij willen nu juist kijken naar de situatie inhet veld. We hebben een duidelijk verband gezien in hetveld, dankzij de goede data die we in Nederland hebbenover de ontwikkeling van vogelpopulaties en over concen traties van bestrijdingsmiddelen in het oppervlaktewater.”Data koppelenVan links naar rechts: Hans de Kroon,Caspar Hallmann en Ruud FoppenToen Hallman hoorde over de ontdekking (van eenUtrechtse collega) dat insecten in aantal afnemen van wege imidacloprid, was de rekensom snel gemaakt. Hijvroeg zich af wat dat dan betekende voor de stand van devogels in Nederland. “Zeker als ze net uit het ei zijn, heb ben jonge vogels veel eiwitrijk voedsel nodig, insecten dus,om te groeien.” Hij verbond de data over imidacloprid inhet oppervlaktewater met cijfers van de afgelopen zevenjaar over aantallen en verspreiding van vogels. Eén week einde had hij nodig om de data te koppelen. “Ik zag met een: wow, hier heb ik echt iets te pakken.”De volgende ochtend zat Hallmann om tafel met deNijmeegse hoogleraar Ecologie Hans de Kroon en RuudFoppen van Sovon Vogelonderzoek Nederland. “Toen

16 WETENSCHAPVox 109/2014 ebben we er nog een half jaar over gedaanhom allerlei factoren uit te sluiten.” Veran deringen in de landbouw en de groei vanhet stedelijk gebied verklaren voor een deelde lokale afname van het aantal boeren landvogels. Maar geen enkel verband waszo sterk als dat tussen imidacloprid en hetverdwijnen van de vogels.HOE REAGEERT DE BUITENWERELD?Er waren misschien wel minder vogels inde onderzochte landbouwgebieden, maarniets wees erop dat het landbouwgif daarde directe oorzaak van was, aldus Bayer,een van de grootste producenten van hetbestrijdingsmiddel. Het concern verwijstnaar recente studies waarin het bestrijdingsmiddel er ook al van langs kreeg, vanwegede negatieve invloed op de bijenstand.Ander onderzoek toont volgens Bayer aandat niet alleen de bestrijdingsmiddelenhieraan schuldig zijn. Ook klimaatverandering, de opkomst van een bij-vijandige mijt,afkalvende foerageergebieden en ziektesspelen een rol. In het Nijmeegs vogelonderzoek is volgens Bayer de relatie met klimaatverandering en de beschikbaarheidvan ander voedsel onderbelicht gebleven.Vogelbescherming Nederland heeft luiden duidelijk van zich laten horen. De organisatie eist, samen met tien anderenatuurorganisaties, een verbod op het veelgebruikte landbouwgif. Eerder waren er alsterke aanwijzingen dat imidacloprid debijen schade toebrengt. Dat leidde toteen tijdelijk verbod in heel Europa, vooreen beperkt aantal gewassen.“We moeten echt een keer ophouden ditspul te gebruiken”, zegt ook Europarlementariër Bas Eickhout (GroenLinks) ineen reactie op het Nijmeegse onderzoek.Maar met alleen een verbod ben je ernog niet, beseft hij. “We moeten ook deprocedures voor toelating van nieuwebestrijdingsmiddelen verbeteren. Onsvoorstel is om ook het daadwerkelijkeeffect in het milieu mee te gaan wegen.”De spreeuw en de boerenzwaluw hebbenbijval gekregen van staatssecretaris Sharon Dijksma. Ze zegt bezorgd te zijnen heeft de commissie die gaat over detoelating van bestrijdingsmiddelen gevraagdom een reactie. “De bescherming van devogelstand verdient dezelfde aandacht alsde bescherming van de bijen”, schrijft zein een brief aan de Tweede Kamer.Het is niet de eerste keer dat wordt gewe zen op nadelige effecten van bestrijdings middelen. De Amerikaanse biologe RachelLouise Carson ging vijftig jaar geleden alde barricaden op om te strijden tegen hetovervloedige gebruik van landbouwgif. Hetdoor ecologen wel vaker gelegde verbandtussen bestrijdingsmiddelen en vogel sterfte, heeft zelfs gekscherend haar naamgekregen: het Rachel Carson Syndroom.Er is de laatste jaren veel verbeterd, zegtDe Kroon. Bestrijdingsmiddelen als DDT(dichloordifenyltrichloorethaan), waarCarson zo tegen tekeer ging, worden nauwelijks nog toegepast in westerse lan den (in ontwikkelingslanden overigensnog wel). “We hebben nu bestrijdings middelen die heel gericht hun werk doenen daardoor minder negatieve effectenhebben op de omgeving. In die zin is er welvooruitgang geboekt.”Ook imidacloprid, wereldwijd een vande meest gebruikte insecticiden, leek veel ANDER SPRAAKMAKEND ONDERZOEKDOOD DOORSCHIMMELINFECTIEPaul Verweij, arts/microbioloog in het Radboudumc, publiceert in2007 voor het eerst overpatiënten die zijn besmetmet een gevaarlijke schimmel: eentje die bestand istegen de bestaande medicijnen. Verweij en zijn collega’s hebben sterke aanwijzingen dat hetgrootschalige gebruik vanlandbouwbestrijdingsmiddelen een rol speelt. Deschimmel ontwikkelt zijnresistentie waarschijnlijk inde landbouwgebiedenwaar boeren antischimmelmiddelen gebruikenom hun gewassen tebeschermen. “De schimmel groeit in de bodem enin compost en vormt daarsporen. Die sporen komenvrij in de lucht en wordenvervolgens door menseningeademd.”Zijn afdeling is door hetMinisterie van VWS aangewezen als ‘Nationaal refe-rentielaboratorium voorschimmels en resistentie’.Maar de bewuste bestrijdingsmiddelen zijn nogaltijd op de markt. Verweijheeft de producenten

Meijer noemt hem een 'rustig en ver standig bestuurder'. Maar evenzo belangrijk: met Engelen als nieuw gezicht zijn de alfa's ook vertegenwoor digd in het universiteitsbestuur. Zie ook het interview met Engelen op pagina 18. MH17 Toen Willem Burgers op 17 juli hoorde dat er een vliegtuig was neerge stort met Nederlanders aan boord, wist